Galicia consolida un modelo de referencia en alimentación escolar saudable

O Programa 16, integrado no Plan Nacional de Control Oficial da Cadea Alimentaria (PNCOCA 2020–2025), converteuse nun dos piares do traballo da Consellería de Sanidade para garantir unha oferta alimentaria saudable e equilibrada nos centros escolares galegos.

Un programa nacido do consenso

O Programa 16 xorde dun acordo entre todas as comunidades autónomas e a Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN), co obxectivo común de asegurar que os alimentos servidos en comedores escolares, cafeterías e máquinas expendedoras cumpran cos criterios nutricionais recomendados.

En Galicia, a súa implementación real iniciouse no curso 2021–2022, centrada inicialmente nos comedores dos centros públicos. Desde entón, desenvolveuse unha metodoloxía común, un sistema de recollida de datos e unha estrutura de coordinación que permite avaliar con rigor e homoxeneidade en todo o territorio.

Co novo Real Decreto publicado en abril de 2025, o programa deu un paso máis: pasou de ser unha iniciativa orientadora a un marco normativo vinculante, que introduce obrigas concretas e reforza o papel do control oficial. Este avance supón un salto cualitativo cara a unha mellora continua da calidade nutricional e da transparencia na xestión dos servizos de restauración escolar.

Avaliación e resultados

Durante o curso 2022–2023 avaliáronse 496 centros públicos, e no actual curso 2024–2025 incorporáronse 128 máis, co obxectivo de chegar ao 100% dos centros públicos de Galicia (702 en total) antes de rematar o ano.

Os resultados son moi positivos e amosan altos niveis de cumprimento nos principais indicadores nutricionais, neste último curso de avaliación:

• O 100% dos comedores cumpre coa ración semanal de peixe e coa de hortalizas como primeiro prato.
• O 98% limita as frituras a menos de dúas veces por semana.
• O 97% controla o número de pratos precocinados, superando a media estatal.
• No consumo de carnes, Galicia destaca cun 86% de cumprimento en carne branca e un 92% en carne vermella, fronte ao 70% e 57% de media en España.
• O 71% dos menús está supervisado por profesionais acreditados en nutrición humana e dietética.

Estes datos reflicten unha planificación sólida e unha colaboración estreita entre administración, centros educativos e empresas de restauración.

O 77% dos centros galegos cumpre xa co 75% ou máis das frecuencias mínimas establecidas, unha cifra moi próxima á media nacional e cunha tendencia claramente ascendente.

Un proxecto con visión de futuro

O ano 2025 marcará unha nova etapa para o Programa 16: a da consolidación e expansión.

Entre os seus obxectivos estratéxicos destacan:

• Completar a avaliación do 100% dos centros públicos.
• Incorporar 265 centros privados e concertados, para obter unha visión global da situación nutricional.
• Elaborar un protocolo estandarizado de avaliación, que unifique metodoloxías e ferramentas.
• Integrar o programa no proxecto “Escola que medra sá”, fortalecendo a conexión entre avaliación, educación e promoción da saúde.
• Realizar visitas in situ para acompañar os centros no seu proceso de mellora.

Avaliar tamén é educar

En apenas tres anos, Galicia pasou de poñer en marcha un programa inicial a dispoñer dun sistema consolidado de avaliación nutricional, con resultados medibles e unha folla de ruta clara para o futuro.

Cada revisión e cada informe contribúen a mellorar o sistema e a garantir que o que se ofrece nos comedores escolares cumpra cos máis altos estándares de calidade nutricional.

O Programa 16 demostra que avaliar tamén é educar, que o control pode ir da man da colaboración e que o obxectivo final é común: mellorar a saúde e os hábitos alimentarios da infancia galega.

Galicia está a consolidar un modelo de referencia en alimentación escolar saudable, baseado no rigor técnico, o compromiso institucional e unha visión integral da saúde pública