Recentemente abordouse a relación entre o exceso de peso e as funcións reprodutivas, afirmándose que manter un estilo de vida inadecuado promove o sobrepeso e a obesidade, e conleva un impacto negativo sobre a saúde reprodutiva feminina. (Bibl. 1)

Nesta liña, as dietas baseadas no consumo habitual de alimentos hipercalóricos afectan á función ovárica e aumentan o risco de infertilidade na muller.

Respecto diso, reportouse que o tempo para concibir é maior en mulleres con IMC superior a 25 kg/m2 ou inferior a 19 kg/m2, e que a obesidade e o sobrepeso asócianse con:

• Anovulación.
• Trastornos menstruaies.
• Esterilidade.
• Diminución das taxas de éxito coas tecnoloxías de reprodución asistida (TAR).
• Maior risco de aborto espontáneo.
• Resultados adversos do embarazo (diabetes xestacional, hipertensión e parto prematuro).

En Galicia estímase unha prevalencia de sobrepeso en mulleres do 32,8% (IC 95% 30,3-35,4%), mentres que un 23,1% (IC 95% 20,7-25,7%) son obesas. Ademais, o 5,9% das mulleres padecen obesidade severa (IMC ≥ 35 kg/m2). (Bibl. 2)

Así, hai unha maior prevalencia de infertilidade nas mulleres obesas. Observouse que a obesidade aumenta o tempo necesario para lograr un embarazo espontáneo e as propias taxas de embarazo tamén diminúen, incluso nas mulleres con ovulación regular. (Bibl. 3-4) En varios estudos, comprobouse que o risco de infertilidade é tres veces maior nas mulleres con obesidade que naquelas sen obesidade e a fertilidade parece verse afectada tanto nos ciclos de concepción natural como asistida. (Bibl. 5-7)

Ademais demostrouse que a probabilidade de embarazo redúcese nun 5% por unidade de IMC que supera os 29 kg/m2.(Bibl. 8) Isto é debido ás taxas máis baixas de implantación e embarazo, as taxas máis altas de aborto espontáneo e o aumento das complicacións maternas e fetais durante o embarazo. Ademais, as mulleres obesas teñen menos posibilidades de dar a luz un neonato saudable. (Bibl. 9-10)

En concreto, no caso da infertilidade, esta é causada pola obesidade a través de varias vías, incluíndo o deterioro do desenvolvemento folicular ovárico, o desenvolvemento cualitativo e cuantitativo do ovocito, a fecundación, o desenvolvemento do embrión e a implantación. (Bibl. 11)

O mecanismo de como a obesidade afecta ao sistema reprodutor é complexo e multifactorial. Hai varios mecanismos implicados na relación da fertilidade e a obesidade, aumentándose a resistencia á insulina e os niveis de leptina, e producíndose hiperandroxenemia.Además, la anovulación, los cambios en los niveles de adipocinas y en el eje hipotálamo-hipofisario-gonadal, así como la esteroidogénesis afectan también al sistema reproductor.

Ademais, a anovulación, os cambios nos niveis de adipocinas e no eixe hipotálamo-hipofisario-gonadal, así como a esteroidoxénese afectan tamén ao sistema reprodutor. (Bibl. 3-5)

A obesidade tamén se asocia con resultados negativos para as pacientes sometidas a fertilización in vitro (FIV) debido á mala calidade dos ovocitos, así como á menor taxa de preimplantación e receptividade uterina. De forma chamativa, observouse un aumento do número de concepcións naturais coa perda de peso nestes casos. (Bibl. 12)

En definitiva, manter un estilo de vida saudable que inclúa un equilibrio entre a actividade física rutinaria, a alimentación equilibrada e unha adecuada hixiene de sono, contribúe na prevención do sobrepeso e da obesidade e, consecuentemente, na mellora dos resultados reprodutivos, na regularización dos ciclos menstruais e no aumento das posibilidades de ovulación e concepción espontáneas en mulleres anovulatorias con historia previa de sobrepeso e obesidade. (Bibl. 13)

 

BIBLIOGRAFÍA

• Chavarro JE, Rich-Edwards JW, Rosner BA, Willett WC. Diet and Lifestyle in the Prevention of Ovulatory Disorder Infertility. Obstet Gynecol. novembro de 2007;110(5):1050-8.
• Agencia Española de Seguridad Alimentaria y Nutrición (Ministerio de Consumo). Centro, Nacional de Epidemiología (Instituto de Salud Carlos III). Estudio ENE-COVID: Situación ponderal de la población adulta en España. Informe. 2023.
• Law DCG, Maclehose RF, Longnecker MP. Obesity and Time to Pregnancy. Hum Reprod Oxf Engl. febreiro de 2007;22(2):414-20.
• Wise LA, Rothman KJ, Mikkelsen EM, Sørensen HT, Riis A, Hatch EE. An internet-based prospective study of body size and time-to-pregnancy. Hum Reprod Oxf Engl. xaneiro de 2010;25(1):253-64.
• Rich-Edwards JW, Goldman MB, Willett WC, Hunter DJ, Stampfer MJ, Colditz GA, et al. Adolescent body mass index and infertility caused by ovulatory disorder. Am J Obstet Gynecol. xulio de 1994;171(1):171-7.
• Zaadstra BM, Seidell JC, Van Noord PA, te Velde ER, Habbema JD, Vrieswijk B, et al. Fat and female fecundity: prospective study of effect of body fat distribution on conception rates. BMJ. 20 de febreiro de 1993;306(6876):484-7.
• Crosignani PG, Ragni G, Parazzini F, Wyssling H, Lombroso G, Perotti L. Anthropometric indicators and response to gonadotrophin for ovulation induction. Hum Reprod Oxf Engl. marzo de 1994;9(3):420-3.
• van der Steeg JW, Steures P, Eijkemans MJC, Habbema JDF, Hompes PGA, Burggraaff JM, et al. Obesity affects spontaneous pregnancy chances in subfertile, ovulatory women. Hum Reprod Oxf Engl. febreiro de 2008;23(2):324-8.
• Raatikainen K, Heiskanen N, Heinonen S. Transition from overweight to obesity worsens pregnancy outcome in a BMI-dependent manner. Obes Silver Spring Md. xaneiro de 2006;14(1):165-71.
• Watkins ML, Rasmussen SA, Honein MA, Botto LD, Moore CA. Maternal obesity and risk for birth defects. Pediatrics. maio de 2003;111(5 Pt 2):1152-8.
• Jungheim ES, Travieso JL, Hopeman MM. Weighing the impact of obesity on female reproductive function and fertility. Nutr Rev. outubro de 2013;71 Suppl 1(0 1):S3-8.
• Sim KA, Partridge SR, Sainsbury A. Does weight loss in overweight or obese women improve fertility treatment outcomes? A systematic review. Obes Rev Off J Int Assoc Study Obes. outubro de 2014;15(10):839-50.
• Dağ ZÖ, Dilbaz B. Impact of obesity on infertility in women. J Turk Ger Gynecol Assoc. 1 de xunio de 2015;16(2):111-7.