Exercicio físico na menopausa: evidencia e recomendacións para a práctica clínica

Tempo estimado de lectura: 5 min 30 seg
Autor: Xanela Aberta á Familia
 

A menopausa, definida como o cesamento permanente da menstruación por perda da función ovárica, asóciase cun aumento do risco de enfermidades cardiovasculares, perda de masa ósea e muscular, síndrome metabólico, deterioración cognitiva e trastornos do estado de ánimo. Estes efectos débense, en gran medida, á caída dos estróxenos e outros cambios hormonais e metabólicos.

Neste contexto, o exercicio físico posiciónase como unha ferramenta terapéutica de primeira liña, non só polo seu impacto fisiolóxico, senón tamén polo seu efecto positivo sobre a calidade de vida e a saúde mental.

Recomendacións de prescrición clínica baseadas na evidencia actual

  • Obxectivo clínico: Fortalecemento óseo e prevención de osteoporose.
  • Evidencia: Exercicio de impacto e resistencia supervisada.
  • Prescrición recomendada: 2–3 sesións/semanais.
  • Obxectivo clínico: Mantemento de masa muscular e función física.
  • Evidencia: Prevención da sarcopenia; mellora da forza e rendemento funcional.
  • Prescrición recomendada: 2–3 días/semana de adestramento de forza dirixido a grupos musculares principais.
  • Obxectivo clínico: Redución de síntomas climaterio (sufocos, fatiga, ansiedade).
  • Evidencia: Melloras na calidade de vida e saúde mental.
  • Prescrición recomendada: Actividade aeróbica ≥150 min/semana + fortalecemento.
  • Obxectivo clínico: Saúde mental (ansiedade/depresión).
  • Evidencia: Redución significativa de síntomas ansiosos/depresivos.
  • Prescrición recomendada: Actividade física regular (aeróbico ou combinada) → seguimento e apoio motivacional.

Efectos do exercicio físico na menopausa

  • Mellora dos síntomas vasomotores e calidade de vida. Nilsson et al. (2024) realizaron un seguimento a 2 anos dun ensaio controlado en mulleres posmenopáusicas que adestraron con resistencia. Atoparon mellorías significativas en síntomas vasomotores, calidade de vida e marcadores de risco cardiovascular tras o adestramento.
  • Saúde mental: depresión e ansiedade. Yue et al. (2025) levaron a cabo un meta-análise de ensaios clínicos randomizados en mulleres en transición menopáusica, concluíndo que a actividade física reduce síntomas de depresión e ansiedade con alta certeza.
  • Prevención de sarcopenia e perda muscular. Unha revisión sistemática e meta-análise publicada en 2023 concluíu que o exercicio físico (especialmente de resistencia) é eficaz para previr a sarcopenia, mellorar masa muscular, forza e rendemento funcional.
  • Beneficios de adestramento de forza. Capel-Alcaraz et al. (2023) revisaron ensaios clínicos sobre exercicios de forza, reportando melloras en forza de membros inferiores, densidade ósea, actividade física, parámetros metabólicos e redución de sufocos nalgunhas cohortes.
  • Factores de crecemento e mecanismos biolóxicos. Nasir et al. (2024) realizaron un metaanálise sobre o impacto do exercicio en factores de crecemento (IGF-1 e IGFBP-3), identificando respostas positivas vinculadas á saúde metabólica en mulleres posmenopáusicas.
  • Calidade de vida no climaterio. Trujillo- Muñoz et al. (2025) presentaron unha revisión sistemática que mostra redución de síntomas e mellora en calidade de vida en mulleres en etapa de climaterio activas fisicamente.
  • Recomendacións clínicas e redución de risco cardiometabólico. Tremollieres et al. (2022) defenden que a actividade física reduce mortalidade global e cardiovascular, mellora densidade ósea e composición corporal, sempre que se combinen exercicios de carga e fortalecemento muscular

Contraindicacións e precaucións

Débense considerar contraindicacións absolutas e relativas ao exercicio, como:

  • Cardiopatía non controlada.
  • Osteoporose severa con alto risco de fractura.
  • Artropatías dolorosas.
  • Síntomas vasomotores intensos non estabilizados.

Recoméndase realizar unha valoración médica previa en mulleres con factores de risco cardiovascular, comorbilidades importantes ou sedentarismo prolongado.

Conclusión

A evidencia científica recente (2023–2025) apoia firmemente a prescrición médica do exercicio físico como tratamento non farmacolóxico en mulleres peri e posmenopáusicas. Os seus beneficios abarcan saúde ósea, masa muscular, calidade de vida e saúde mental. Desde a atención primaria ou especializada, recoméndase unha intervención combinada adaptada ao perfil clínico de cada paciente, con seguimento e reforzo clínico.

 

Referencias bibliográficas:


Xanela aberta á familia

A información para os teus, rigurosa

O proxecto RISCAR está cofinanciado polo Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER) a través do Programa Interreg V-A España-Portugal (POCTEP) 2014-2020